- Zaloguj
Nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego, to schorzenia autoimmunologiczne, które charakteryzują się występowaniem naprzemiennych okresów zaostrzeń i remisji. Przyczyny rozwoju chorób zapalnych jelit wciąż nie zostały w pełni poznane. Niemniej jednak istotną rolę w etiopatogenezie tych schorzeń przypisuje się nieprawidłowej odpowiedzi układu immunologicznego oraz zaburzeniom mikrobioty jelitowej.
Czym są nieswoiste choroby zapalne jelit? Jakie objawy mogą wskazywać na chorobę zapalną jelit? Jakie są najczęstsze przyczyny rozwoju tych schorzeń? Koniecznie przeczytaj do końca!
Spis treści:
Nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ) to grupa schorzeń przewlekłych o podłożu autoimmunologicznym. Etiologia tych chorób jest złożona i wieloczynnikowa. Do najczęstszych chorób zapalnych jelit należą choroba Leśniowskiego-Crohna (CD, ang. Crohn’s disease) oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego (UC, ang. Ulcerative colitis). Choroby te charakteryzują się zbliżoną patogenezą oraz występowaniem przewlekłego stanu zapalnego w obrębie przewodu pokarmowego. Choć częstość ich występowania uważana jest za relatywnie niską, rozpoznawalność NChZJ wciąż wzrasta, a objawy choroby znacznie obniżają jakość życia.
Choroba Leśniowskiego-Crohna (ChLC) może dotyczyć każdego odcinka przewodu pokarmowego (od jamy ustnej aż do odbytu), jednak najczęściej zmiany zapalne zlokalizowane są w dystalnej części jelita cienkiego oraz w jelicie grubym. W przypadku choroby Crohna stan zapalny obejmuje całą grubość ściany przewodu pokarmowego. Typowe dla choroby Leśniowskiego-Crohna jest pełnościenne, ziarniniakowe zapalenie, które może prowadzić do powstawania przetok, zwężeń i owrzodzeń w ścianie jelita. Schorzenie to ma charakter segmentowy, co oznacza, że obszary zmienione chorobowo są oddzielone odcinkami bez cech stanu zapalnego.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) charakteryzuje się występowaniem stanu zapalnego w obrębie odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy. W odróżnieniu od choroby Leśniowskiego-Crohna, schorzenie to dotyczy wyłącznie jelita grubego, a zmiany zapalne ograniczają się do błony śluzowej i podśluzowej. W cięższych przypadkach WZJG może prowadzić do powstawania owrzodzeń.
Choroba może wystąpić w każdym wieku, choć najczęściej dotyka osoby między 15. a 30. rokiem życia. Ze względu na różnice w lokalizacji zmian zapalnych we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego i chorobie Leśniowskiego-Crohna, kluczowe objawy tych chorób mogą się różnić. Niemniej jednak, niektóre z nich mogą być zbliżone. W obu schorzeniach mogą wystąpić: bóle brzucha, biegunki lub zaparcia, wzdęcia, krew w stolcu, utrata masy ciała czy osłabienie. Cechą wspólną dla WZJG i ChLC jest występowanie ostrego lub przewlekłego przebiegu z nawracającymi okresami remisji (wyciszenia) i zaostrzeń. W niektórych przypadkach zaostrzenia mogą pojawiać się nawet kilka razy w ciągu roku.
Objawy w chorobie Crohna mogą być bardzo zróżnicowane w zależności od lokalizacji, rozległości oraz stopnia zaawansowania zmian chorobowych. Dominującym objawem jest ból w prawym podbrzuszu. W ChLC częściej niż we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego występują również objawy spoza przewodu pokarmowego.
U pacjentów występują także:
Z kolei najczęstszym objawem wrzodziejącego zapalenia jelita grubego jest biegunka, często z domieszką krwi. Warto wspomnieć, iż objaw ten nie jest regułą, a u pacjentów, u których zmiany zapalne ograniczają się wyłącznie do odbytnicy, wypróżnienia mogą być prawidłowe, a niekiedy występują także zaparcia.
Do pozostałych objawów WZJG należą:
Warto pamiętać, że charakter i nasilenie wymienionych objawów mogą być odmienne w zależności m.in. od różnic między pacjentami oraz stopnia zaawansowania choroby.
Chociaż dokładne mechanizmy prowadzące do rozwoju nieswoistych chorób zapalnych jelit nie zostały jeszcze w pełni poznane i wyjaśnione, badania sugerują, że istotną rolę odgrywają czynniki genetyczne, środowiskowe oraz immunologiczne. Ważnym aspektem, o którym warto wspomnieć jest również dysbioza jelitowa.
Badania wskazują na istnienie genetycznej predyspozycji do zachorowania na NChZJ u osób, których krewni chorują bądź chorowali na chorobę Leśniowskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Naukowcy zidentyfikowali kilka genów związanych z nieprawidłową funkcją układu immunologicznego, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia choroby zapalnej jelit. Jednakże warto wiedzieć, iż sama obecność mutacji genetycznych nie determinuje rozwoju choroby – kluczową rolę odgrywają czynniki środowiskowe.
Uprzemysłowienie społeczeństw, urbanizacja oraz niekorzystne zmiany w stylu życia mają niebagatelny wpływ na zdrowie jelit. W badaniach coraz częściej zwraca się również uwagę na ochronną rolę karmienia piersią, przebyte infekcje oraz stosowane antybiotykoterapie we wczesnych latach życia. Wszystkie te czynniki mogą być powiązane z rozwojem nieswoistych chorób zapalnych jelit. Dodatkowy wpływ mogą mieć także higiena oraz jakość spożywanej żywności.
Do środowiskowych czynników ryzyka chorób zapalnych jelit zalicza się:
Układ immunologiczny odgrywa ważną rolę w rozwoju nieswoistych chorób zapalnych jelit. Zakłócenie funkcji układu odpornościowego prowadzi do sytuacji, w której organizm zaczyna atakować własne tkanki, przyczyniając się do rozwoju stanów zapalnych. Nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna oraz nasilenie produkcji cytokin prozapalnych przyczyniają się do uszkodzenia błony śluzowej jelit i rozwoju choroby zapalnej.
Etiologia nieswoistych chorób zapalnych jelit jest wieloczynnikowa i niekiedy trudna do ustalenia. Coraz większą uwagę zwraca się na rolę mikrobioty jelitowej w rozwoju tych schorzeń. Z kolejnego artykułu dowiesz się, jakie znaczenie ma mikrobiom w kontekście tych schorzeń i w jaki sposób zmiany w mikrobiocie mogą wspomóc terapię chorób zapalnych jelit.
Jeżeli wolisz słuchać niż czytać, koniecznie zajrzyj do mojego Podcastu. A jeśli chcesz być na bieżąco z moimi podcastami, w których poruszam temat szeroko pojętej dietetyki i zdrowia, w tym zdrowia psychicznego, zapisz się do Newslettera.
Zuzanna Dąbkowska
kontakt@blossomyou.pl
+48 602 216 139